Αρτεμίδωρος

Αρτεμίδωρος ο Ονειροκριτικός ήταν εξηγητής ονείρων και μάντης τον 2ο μ.Χ. αιώνα.

Με το σύγγραμά του «Ονειροκριτικά» έγιναν σε εμάς γνωστές οι δεισιδαιμονίες της εποχής του.

Καταγόταν από την Έφεσο αλλά αυτοαποκαλούνταν Δαλδιανός, τάχα ότι κατάγονταν από τη Δάλδι εκεί όπου λατρευόταν ο Δαλδιανός Απόλλων.

Ισχυριζόταν ότι ασχολήθηκε με την ονειρομαντική έπειτα από νουθεσία του ίδιου του Απόλλωνα.

Έγραψε τα «Ονειροκριτικά» σε πέντε βιβλία (σώζονται ολόκληρα).

Από αυτά, τα τρία πρώτα τα αφιέρωσε στον άγνωστο σε εμάς ρήτορα Κάσσιο Μάξιμο από τη Φοινίκη και τα δύο τελευταία στο γιό του που ονομαζόταν επίσης Αρτεμίδωρος και ασκούσε το ίδιο επάγγελμα.

Το κομψό και απλό γλωσσικό ύφος έκανε τα «Ονειροκριτικά» διαδεδομένο ανάγνωσμα ως και τον Μεσαίωνα.

Η Εγκυκλοπαίδεια Σούδα αποδίδει στον Αρτεμίδωρο μόνο τέσσερα βιβλία από τα «Ονειροκριτικά» αλλά και τα έργα «Οιωνοσκοπικά» και «Χειροσκοπικά», τα οποία δεν σώζονται.

alpha.4025 Ἀρτεμίδωρος͵ Δαλδιανός (πόλις δέ ἐστι Λυδίας ἡ Δάλδις)͵ φιλόσοφος. ἔγραψεν Ὀνειροκριτικὰ ἐν βιβλίοις δ͵ Οἰωνοσκοπικὰ καὶ Χειροσκοπικά.

Από το βιβλίο «Divination» τού Georg Luck,

μεταφέρω μερικές πληροφορίες:

«Ο παλαιότερος σωζόμενος ονειροκρίτης χρονολογείται το 2ο αι. μ.Χ.

Ο συγγραφέας του ήταν ένας επαγγελματίας ερμηνευτής ονείρων με επιστημονικά και διδακτικά ενδιαφέροντα. Εκτός του ότι συνέλεξε πάνω από τρεις χιλιάδες όνειρα από αυτούς που τον συμβουλεύτηκαν, παρατήρησε με προσοχή και τα ίδια τα άτομα. Έτσι το βιβλίο του αποτελεί ένα ντοκουμέντο ανθρώπινης ψυχολογίας.

Ο Αρτεμίδωρος επιχειρεί να καθιερώσει διάφορα επίπεδα κατάταξης στον Ονειροκρίτη του. Κάνει διάκριση ανάμεσα στα καθαυτό όνειρα, στα οράματα, στα θαύματα, στις φαντασιώσεις και στις απροειδοποίητες εμφανίσεις. Στη συνέχεια διαχωρίζει τα όνειρα που προβλέπουν γεγονότα από εκείνα που σχετίζονται με το παρόν.

Ο συμβολισμός είναι το κλειδί στην κατανόηση του μηχανισμού του ονείρου, σύμφωνα με τον Αρτεμίδωρο. Μερικά από τα σύμβολα είναι προφανή. Μια άβυσσος σημαίνει έναν επικείμενο κίνδυνο. Ένα ανθισμένο δένδρο, ευτυχία και ευημερία. Το να κάνει κανείς λουτρό σε καθαρό νερό, συμβολίζει καλή τύχη. Σε θολό νερό, το αντίθετο. Ένα κερί που ανάβει προμηνύει μια γέννα στην οικογένεια. Ένα άλλο που είναι ήδη αναμμένο υπαινίσσεται κάποια ευτυχία. Ένα που φέγγει αμυδρά, δείχνει κάποιου είδους δυστυχία.

Από μια άποψη ο Αρτεμίδωρος προλαμβάνει τις φροϋδικές έννοιες της εκπλήρωσης της επιθυμίας και της υποκατάστασης της επιθυμίας.

Έτσι, υποστηρίζει ότι εάν ο ονειρευόμενος είναι ερωτευμένος με γυναίκα, δεν θα δει το αντικείμενο του πάθους του στα όνειρά του, αλλά θα δει, για παράδειγμα, ένα άλογο, έναν καθρέπτη, ένα πλοίο, τη θάλσσα ή την ενδυμασία μιας γυναίκας (Πρόλογος στο 4ο Βιβλίο).

Ο ερμηνευτής του ονείρου είναι αυτός που θα εξακριβώσει εάν ο πελάτης του είναι ερωτευμένος και μετά θα καταλάβει την φύση του συμβολισμού. Γενικά η προσωπικότητα του πελάτη, οι συνήθειές του, το επάγγελμά του, τα επαναλαμβανόμενα όνειρά του, πρέπει να μελετηθούν γιατί όλα αυτά μπορεί να επηρεάζουν τον συμβολισμό των ονείρων. Το να δει κάποιος όνειρο ότι χτυπήθηκε από κεραυνό, έχει δεκαπέντε διαφορετικές σημασίες και μόνο μια μακροχρόνια συνέντευξη μπορεί να αποκαλύψει ποια ερμηνεία ισχύει!

Το πιο φημισμένο χωρίο των Ονειροκριτικών του Αρτεμίδωρου είναι το 1.79, το οποίο αφορά το όνειρο του Οιδίποδα και τις παραλλαγές του. Με ηρεμία και σχεδόν κλινικό τρόπο, ο Αρτεμίδωρος πραγματεύεται διάφορους τύπους ονείρων, στα οποία περιλαμβάνεται και η σεξουαλική συνεύρεση κάποιου με τη μητέρα του. Το θέμα της αιμομιξίας συντίθεται από παράξενες πρακτικές (ακόμη και τη νεκροφιλία, καθώς φαίνεται) και κάθε παραλλαγή του θέματος έχει διαφορετικό νόημα.

Μερικές φορές η προσέγγιση του Αρτεμίδωρου είναι εμπειρική. Από τα χιλιάδες όνειρα που πρέπει να άκουσε στην διάρκεια της επαγγελματικής του καριέρας, συνδυάζει μερικά με τις εμπειρίες που είχαν αργότερα αυτοί που τα ονειρεύτηκαν και καταλήγει σε βέβαια συμπεράσματα.»