Ἀλέξανδρος οὖν ἐξ αὐτῶν καὶ πάντων ἠγαπᾶτο
ὡς ἔχων ἀνδρὸς φρόνησιν καὶ τόλμημα γενναῖον.
Ὁ δέ γε πατὴρ
Φίλιππος ηὐφραίνετο σὺν τούτοις͵
ὁρῶν τὸ φρόνημα παιδὸς κάλλιστον͵ ῥωμαλέον͵
μὴ φέρων τούτου δὲ μορφὴν ἦν ἐν ἀμφιβολίᾳ.
Ἀλέξανδρος γενόμενος ἐτῶν δεκατεσσάρων͵
ἐκεῖ δὲ διερχόμενος τῷ τόπῳ τοῦ καγκέλλου͵
ὅπου βουκέφαλος αὐτὸς ἵππος ἦν κεκλεισμένος͵
ἤκουσεν ἄφνω φοβερὸν χρεμετισμὸν τὸν τούτου·
ὃς ἐπηρώτησεν αὐτοῖς ἱπποφορβίοις οὕτως͵
τίς οὗτος ὁ χρεμετισμός; Καὶ λέγει Πτολεμαῖος͵
φέρων ὁ κόμητος ἀρχήν͵ Βουκέφαλος ἦν ἵππος͵
ὃν ὁ πατήρ σου͵ δέσποτα͵ κατέκλεισεν ἐνταῦθα͵
ὥσπερ θηρίον τὸν αὐτὸν δεινόν͵ ἀνθρωποφάγον.
Ὁ δ΄ ἵππος
πάλιν τῆς φωνῆς ἀκούσας Ἀλεξάνδρου
δεύτερον ἐχρεμέτισεν οὐ φοβερόν͵ ὡς πάλαι͵
ἀλλ΄ ἥμερον καὶ λιγυρὸν καὶ ταπεινὸν καὶ πρᾷον.
Ὡς οὖν αὐτὸς Ἀλέξανδρος ἤγγισε τῷ καγκέλλῳ͵
εὐθέως ἵππος τάχιστα τοὺς ἐμπροσθίους πόδας
ἔτεινε πρὸς Ἀλέξανδρον͵ χαλῶν αὐτῷ καὶ γλῶσσαν͵
δεικνύων τούτῳ δουλικὴν σχέσιν καθὰ δεσπότῃ·
ὅστις Ἀλέξανδρος ἰδὼν εὐγνωμοσύνην ἵππου͵
ἔμπροσθεν τούτου λείψανα βιοθανῶν ἀνθρώπων
ἐλεεινῶς προσκείμενα͵ ἐκέλευσεν ἀνοῖξαι
φορβίοις τοῖς φυλάσσουσι τὸ κάγκελλον αὐτίκα͵
ἵππου τ΄ αὐτὸς δραξάμενος τοῦ τένοντος τὸ τάχος
ἥμερον ἐναπέδειξε τοῦτον τὸν πρώην θῆρα͵
καθομαλίζων τῇ χειρὶ τούτου πᾶν τὸ σαρκίον.
Εἶτα προσέταξεν αὐτὸς ἔξω γενέσθαι τοῦτον͵
ᾧ καὶ προσεπικαθεσθεὶς μέσον τῆς λεωφόρου͵
μὴ φέροντα τὸν χαλινὸν ἔτρεχεν ἀκινδύνως.
Δραμὼν δέ τις ἀπήγγειλε Φιλίππῳ τὰ πραχθέντα͵
ἵππου τὴν ἡμερότητα καὶ τὴν εὐγνωμοσύνην.
Ὃς τὸν χρησμὸν ἐπιμνησθεὶς τῆς ἐν Δελφοῖς Πυθίας
ὁ Φίλιππος Ἀλέξανδρον καθυπαντᾷ ταχίστως
καὶ τοῦτον ἀσπασάμενος μεθ΄ ἡδονῆς ἐβόα͵
χαίροις͵ τέκνον Ἀλέξανδρε͵ σὺ γὰρ εἶ κοσμοκράτωρ.
Ὅθεν κἀκ τούτου Φίλιππος ἔφερεν εὐθυμίαν͵
ἐπ΄ Ἀλεξάνδρῳ τῷ παιδὶ χρηστὰς ἐλπίδας ἔχων.
Εἶθ΄ οὕτως γοῦν Ἀλέξανδρος εὐκαίριαν εὑρήσας
Φίλιππον κατησπάσατο λέξας πρὸς τοῦτον ταῦτα·
Τῇ σῇ κελεύσει δέομαι͵ πάτερ͵ ἐλθεῖν εἰς Πίσσας.
Καί τί͵ φησὶν ὁ Φίλιππος͵ θεάσασθαι σὺ θέλεις
τὸν ἰσχυρὸν καὶ μέγιστον ἆθλον τῶν Ὀλυμπίων;
Οὐχί͵ πάτερ͵ αὐτός φησιν͵ ἀλλ΄ ἀγωνίσασθαί με.
Οὔπω͵ φησίν͵ Ἀλέξανδρε͵ μεμάθηκάς τι τούτων͵
καὶ πῶς αὐτὸς ἐπιθυμεῖς ἐλθεῖν εἰς τὸν ἀγῶνα;
μεῖραξ γὰρ εἶ νεώτερος͵ καὶ τὴν τῶν Ὀλυμπίων
πάλην τε καὶ παγκράτιον οὐ δύνῃ μαχεσθῆναι.
Ἀντέφησεν Ἀλέξανδρος͵ τῇ τῶν θεῶν προνοίᾳ
πρὸς ἁρματηλατῆσαί με καθόπλισον εὐχαῖς σου.
Εἶπε δ΄ ὁ Φίλιππος͵ ἐγὼ πρόνοιάν σου ποιήσω·
σὺ δὲ σαυτὸν ἐπιμελῶς γύμναζε καθεκάστην·
ὁ γὰρ ἀγών͵ Ἀλέξανδρε͵ περιφανὴς καὶ μέγας·
ἐκ δὲ τῶν ἵππων τῶν ἐμῶν τοὺς κρείττονάς σοι δώσω͵
ἐπιτηδείους καὶ καλοὺς καὶ δυνατοὺς εἰς μάχην.
Αὐτὸς δ΄ ἀντεῖπε τῷ πατρί͵ κέλευσον ἀπελθεῖν με·
ἔχω γὰρ ἵππους ἐκλεκτοὺς καὶ δυνατοὺς εἰς πάλην.
Λάβω καὶ τὸν βουκέφαλον· πορεύσομαι σὺν τούτοις.
Καταφιλήσας οὖν αὐτὸν ὁ Φίλιππος αὐτίκα
καὶ προθυμίαν τὴν αὐτοῦ θαυμάσας εἶπε τούτῳ͵
εἰ βούλει͵ τέκνον͵ ἄπελθε· θέλησιν σὴν ἐκπλήρου.
Ὅθεν Ἀλέξανδρος ταχὺ φθάσας εἰς τὸν λιμένα͵
σύν τε τοῖς ἵπποις τοῖς αὑτοῦ κατασκευῇ τε πάσῃ͵
φίλῳ τῷ Ἡφαιστίωνι πάνυ τῷ καλλιστάτῳ
προσέταξε νῆα καινὴν προσκατασκευασθῆναι·
ἧς γενομένης ἐν αὐτῇ σὺν ἅπασιν εἰσέδυ.
Καὶ πλεύσας οὗτος μετ΄ αὐτῶν πέραθεν προσωρμήθη
καὶ φθάσας πρὸς τὴν ῎Ηλιδα εἰς χώραν τῶν Πισσαίων
παρά τε φίλων τῶν αὑτοῦ καλλίστως ἐξενίσθη·
οὗτος δὲ πρόνοιαν πολλὴν ἵππων καὶ θεραπόντων
προσέταξε γενήσεσθαι· συνάμα φίλῳ δ΄ οὗτος
Ἡφαιστίωνι καλῷ πρὸς θεωρίαν ἦλθε.
Κατά γε τύχην
συναντᾷ Νικόλαον ἐκεῖνον͵
ἄνδρα θαυμασιώτατον͵ μέγαν ἐν ἡλικίᾳ͵
ὑπέρογκον͵
περιφανῆ πάντῃ καὶ ῥωμαλέον͵
Ἀκαρνιαίων ἄνακτος γνήσιον ὄντα παῖδα͵
πλούτῳ πολλῷ ῥεμβόμενον καὶ σώματος τῇ ῥώμῃ͵
τῆς ἁρματηλασίας τε τέχνῃ κατεπηρμένον.
Καὶ λέγει πρὸς Ἀλέξανδρον͵ ὦ μειρακίσκε͵ χαίροις·
ἐφ΄ ὃ γὰρ πάρει͵ λέξον μοι͵ καὶ τίς ὑπάρχεις φράσον.
Προσέφησεν Ἀλέξανδρος͵ ὅστις εἶ σύ͵ προσχαίροις.
πόθεν οὖν πέφυκας αὐτός; κλῆσιν δὲ τίνα φέρεις;
ἐκεῖνος πάλιν ἔφησε͵ Νικόλαος καλοῦμαι͵
ἄνακτος γόνος θαυμαστοῦ Καρναίων Ἀριδαίου.
Ἀντέφησεν Ἀλέξανδρος πρὸς τοῦτον͵ μὴ γαυρία͵
Νικόλαε͵ τῇ δόξῃ σου καὶ σώματος τῇ ῥώμῃ.
ἕξεις γὰρ αὔριον ζωὴν ἱκανωτέραν μᾶλλον.
ἡ τύχη τρέπει τάχιστα κάτω τοὺς ἐπηρμένους͵
μὴ φέρουσα τὸ στάσιμον· καὶ πρόσχες σὺ τὸ μέλλον.
Ὁ δὲ Νικόλαος αὐτῷ͵ καλῶς μὲν λέγεις͵ ἔφη͵
ἀλλ΄ ὅμως σὺ τί πρὸς ἡμᾶς εἰσῆλθες καὶ τί βούλῃ;
προσαγωνίσασθαι λοιπὸν ἢ θεατὴς γενέσθαι;
ἐγὼ γὰρ ἔμαθον ὡς εἶ παιδίον τοῦ Φιλίππου.
Αὐτὸς δ΄ εἶπεν͵ ἐλήλυθα τὸν ἱππικὸν ἀγῶνα
ἀρίστως ἀγωνίσασθαι· καὶ μή μου καταφρόνει͵
εἰ καὶ μικρός σοι φαίνομαι πρὸς θεωρίαν μᾶλλον.
Ὁ δὲ Νικόλαός φησι͵ φαίνῃ σὺ μαντομάχος͵
ἔοικας σὺ καὶ παλαιστής͵ ἀλλ΄ οὐχ ἁρματηλάτης.
Προσέφησεν Ἀλέξανδρος͵ ἁρματηλάτης πέλω.
Ὅθεν καὶ χόλου προσπλησθεὶς Νικόλαος αὐτίκα
τῆς ἡλικίας τε μικρὸν τούτου καταφρονήσας͵
ἔκχυμα τούτου δὲ ψυχῆς μήπω μαθὼν ἐκ λόγων
πρὸς Ἀλεξάνδρου πρόσωπον ἐνέπτυσε κακίστως
μή σοι καλὸν προσγένοιτο τὸ βουλητόν προσφήσας.
Εἶτα στραφεὶς Νικόλαος ἔφη πρὸς τοὺς ἰδίους͵
τὸ Πίσσαιον ἀγώνισμα βλέπετε ποῦ κατῆλθεν;
Ὅθεν λοιπὸν Ἀλέξανδρος ὢν ἀναδιδαγμένος
παρά τε φύσεως αὐτῆς κρατεῖν ὀργῆς θυμοῦ τε
τὸν σίελον τῆς ὕβρεως ταχίστως ἐκσφογγίσας
καὶ μειδιάσας τὸ δοκεῖν φησὶ τῷ Νικολάῳ͵
Νικόλαε͵ θανάσιμον ὅρκον ἐξόμνυμί σοι
σπόρον ἁγνὸν ἐμοῦ πατρός͵ γαστέραν ἱερὰν δὲ
μητρὸς ἐμὲ βαστάσασαν͵ ἀγῶνα σὺν σοὶ στήσας
νικήσω πρὸς τὴν αὔριον͵ σὴν δὲ πατρίδα μᾶλλον
Ἀκαρνιαίων πορευθεὶς δόρατι λάβω ταύτην.
Καὶ μεθ΄ ἡμέρας δέ τινας ἐπέστη τῶν ἀγώνων͵
αὐτῶν τῶν ἄθλων ὁ καιρός͵ μεγίστη προθεσμία.
Εἰσῆλθον ἀγωνίσασθαι τὸν ἀριθμὸν ἐννέα͵
ἐξ ὧν ἦσαν οἱ τέσσαρες υἱοὶ τῶν βασιλέων͵
πρῶτος αὐτὸς Νικόλαος υἱὸς Ἀκαρνιαίου͵
Ξανθίας ὁ Βοιώτιος͵ Κορίνθιος ὁ Κίμων͵
καὶ τέταρτος Ἀλέξανδρος͵ ὁ παῖς τοῦ Μακεδόνος.
Ἕτεροι δ΄ ἦσαν σατραπῶν καὶ ἡγεμόνων παῖδες·
ἐτέθη κάλπις ἱερὰ καὶ κλῆρος τοῖς ἀνδράσι·
ἡ τύχη τὸν Νικόλαον ἐν τοῖς πρωτείοις ἄγει͵
Ξανθίαν τὸν Βοιώτιον δεύτερον ἐπιγράφει͵
τρίτον αὐτὸν Κορίνθιον τὸν Κίμωνα προσφέρει͵
τέταρτον τὸν Κλειτόμαχον καὶ πέμπτον Ἀριστίππην͵
ἕκτον τὸν Φωκαέϊνον͵ ἕβδομον τὸν Κημαῖον͵
ὄγδοον τὸν Ἀλέξανδρον͵ ἔνατον Κιτομάχον·
μεθ΄ ὅπλων πάντες ἔστησαν σὺν ἅρμασι τοῖς τούτων.
Τῶν ἵππων οὖν ἡ τάβλωσις ἐξῆλθε παραυτίκα·
ἱππιχνευτὴς καθέστηκεν͵ ἠνοίχθησαν αἱ πύλαι͵
οἱ νέοι προσεπήδησαν ὁρμήματι καλλίστῳ·
ὡς δὲ τὸν πρῶτον͵ δεύτερον ὁμοῦ δὲ καὶ τὸν τρίτον
καμπτῆρα προσετέλεσαν͵ οἱ μὲν αὐτῶν τῶν ἵππων
λιποψυχούντων ὕστεροι γεγόνασι τῶν ἄλλων͵
τέταρτος δ΄ ἦν Ἀλέξανδρος κατόπισθεν ἐλαύνων͵
ἀκόλουθος Νικόλαος μετὰ πολλοῦ τοῦ θράσους͵
θέλων αὐτὸν Ἀλέξανδρον δολίως ἀναιρῆσαι·
ἦν δ΄ Ἀριδαῖος ὁ πατὴρ αὐτοῦ τοῦ Νικολάου
παρὰ Φιλίππου πρότερον σφαγεὶς ἐν τῷ πολέμῳ͵
καὶ τοῦτο γνοὺς Ἀλέξανδρος ἔπραξεν ὡς φρενήρης·
παραχωρεῖ Νικόλαον ἔμπροσθεν κατατρέχειν.
Καὶ τρέχων οὗτος ἔμπροσθεν͵ θέλων στεφανωθῆναι͵
κατόπισθεν Ἀλέξανδρος κατέτρεχε θρασέως.
